Phạm Lãi bỏ Việt Câu
Tiễn, vượt bể sang Tề, đổi họ tên, tự gọi Chi Di Tử Bì ...
Sau sang ở đất Ðào. Ở đó làm giàu có hàng mấy vạn vạn. Thiên
hạ gọi là Ðào Chu Công. Lúc ấy có người con trai thứ của Chu
Công giết người bị tù ở Sở.
Chu Công lấy nghìn nén vàng, sai người con út đi lo. Con trai cả của Chu Công cũng cố xin đi, Chu Công không nghe.
Người con trưởng nói :"Nhà có con cả, gọi là kẻ đốc suất
trong nhà. Nay em có tội. Người chẳng sai con, lại sai em
út. Thế ra con chẳng ra gì
!"
Nói rồi toan tự sát.
Người mẹ nói hộ. Chu
Công cực chẳng đã mới sai người con cả. Viết phong thư đưa
cho người bạn cũ là Trang Sinh. Ông lại dặn riêng con rằng
: - Ðến thì dâng nghìn lượng vàng vào nhà Trang Sinh. Mặc
ông ta làm ! Cẩn thận ! Chớ tranh khôn với ông ta
! Người con cả khi đi, cũng tự đem riêng vài trăm nén vàng sang Sở. Trang Sinh,
nhà ở kề ngoài thành, giữa đám rau cỏ. Tới cửa, coi vẻ rất
nghèo ... Nhưng người con cả cũng đưa thơ, dâng nghìn vàng,
theo như lời cha dặn. Trang Sinh nói : - Thôi ! Anh nên đi
ngay ! Chớ có ở lại ! Dù em có được ra, cũng đừng hỏi tại sao
mà được tha. Người
con cả ra rồi, không lại qua Trang Sinh nữa, nhưng ngầm ở
lại, lấy của riêng dâng một quý nhân có quyền thế ở Sở. Trang Sinh tuy
ở một xóm hẻo lánh, song có tiếng liêm và thẳng với cả nước.
Từ vua Sở trở xuống đều tôn là bực Thầy
... Trang Sinh
thong thả vào ra mắt vua Sở, nói : - Sao Mỗ đóng chỗ Mỗ,
cái đó hại cho nước Sở. Vua Sở vốn tin
Trang Sinh, liền hỏi : - Giờ biết làm thế nào
? Trang Sinh nói
: - Chỉ có cách dùng đức là có thể trừ được nó. Vua Sở nói
: - Thưa Thầy về nghỉ ! Quả nhân sẽ làm theo
... Vua bèn sai
sứ giả niêm phong ba kho tiền.
Quý nhân nước Sở kinh
ngạc, bảo người con cả Chu Công rằng : "Nhà vua sắp đại xá
!" |
- Thưa sao biết ạ ?
- Mỗi lần nhà vua sắp đại xá, thường cho
niêm phong ba kho tiền. Chiều qua nhà vua sai sứ đi niêm
phong. Người con cả của Chu Công cho là : nếu đại xá thì thế nào em
cũng được tha. Tiếc nghìn vàng đem cho hão Trang Sinh không
được việc gì, bèn lại ra mắt Trang Sinh. Trang Sinh giật
mình hỏi : - Anh chưa về à
? Người con
trưởng nói :"Thưa vẫn chưa ! Trước kia vì việc thằng em. Nay
em nó may được hưởng lệnh xá, cho nên lại đây chào cụ để về
!" Trang Sinh biết ý hắn muốn lấy
lại vàng, liền nói : - Anh vào trong nhà lấy lại vàng
! Người con trưởng liền
tự vào nhà lấy vàng đem ra, lòng mừng khấp khởi ... Trang Sinh tuy đã
có cái ý trả vàng lại cho Chu Công, nhưng xấu hổ vì bị đứa
trẻ con đánh lừa, bèn vào ra mắt vua Sở mà nói rằng : -
Tôi trước có nói chuyện về ngôi sao Mỗ. Nhà vua nói sẽ sửa
đức để bù lại. Nay tôi ra đường, đâu cũng đồn rằng : Ðứa con
Chu Công là một nhà giàu ở Ðào, giết người bị tù ở Sở. Nhà nó
đem nhiều vàng bạc, đút lót các quan hầu nhà vua. Vậy nhà vua
không phải biết thương nước Sở mà xá đâu, chỉ vì chuyện con
Chu Công đó thôi ! ... Vua Sở
cả giận ... liền làm án giết con Chu Công. Ngày hôm sau mới
xuống lệnh ân xá. Con cả Chu Công đành đưa đám tang em mình
trở về ! ... Người mẹ và người làng đều lấy làm xót thương ... Chỉ
có Chu Công cười một mình mà rằng : - Ta đã biết thế nào nó
cũng giết em nó ! Không phải nó không thương em nó đâu, nhưng
có điều nó không thể dửng dưng nổi
! ... Nó từ nhỏ đã từng chịu
khổ cùng ta, thấy việc làm ăn khó, cho nên bỏ của thì tiếc. Ðến như thằng em út nó đẻ ra, đã thấy giàu. Cưỡi xe bền,
rong ngựa tốt, theo đuổi cầy cáo, nào biết của từ đâu mà đến
cho nên phung phí thường chẳng tiếc rẻ gì. Hôm trước ta sở dĩ
muốn sai thằng út, chỉ là vì cớ nó biết coi thường tiền bạc
đó thôi. Thằng cả thì không biết thế, vì vậy mà làm chết em
nó. Lẽ đời là thế, có gì đáng thương ! Thì ngày đêm ta vẫn
mong nó đưa đám tang em nó về cơ mà ! ...
Sử Ký Tư Mã Thiên
|